قوانین ورزش والیبال

قوانین والیبال اساس و ساختاری است که به حفظ نظم، عدالت و جریان درست بازی کمک می‌کند برای مطالعه ادامه این مطلب، با ورزش 111 همراه باشید و از مطالب ویژه و جذاب ما لذت ببرید.

قوانین بازی والیبال

قوانین والیبال

دفاع در والیبال  

قانون دفاع در والیبال  

سرویس در والیبال

در والیبال، سرویس به عنوان شروع کننده هر رالی، نقش اساسی دارد و یکی از مهم‌ترین عناصر بازی محسوب می‌شود. این عمل که توسط یک ورزشکار انجام می‌شود، توپ را به بازی می‌آورد و فرصتی خاص برای تاثیرگذاری مستقیم بر شکل‌گیری مسابقه فراهم می‌کند.

برخلاف دیگر تکنیک‌های والیبال که نیاز به همکاری تیمی دارند، سرویس حرکتی به صورت کاملاً فردی و تحت کنترل بازیکن انجام می‌شود. این خصوصیت، سرویس را به یک ابزار استراتژیک مبدل کرده که نه تنها آغاز بازی را تسهیل می‌کند، بلکه با ایجاد فشار بر تیم حریف، موقعیت بهتری برای تیم سرویس‌زننده فراهم می‌آورد.

سرویس زدن والیبال

در والیبال حرفه‌ای، سرویس به عنوان اولین مرحله هجومی تیم شناخته می‌شود. یک سرویس حساب‌شده و دقیق می‌تواند چینش دفاعی تیم مقابل را به هم بریزد، هماهنگی بازیکنان دریافت‌کننده را مختل کند و حتی باعث کسب امتیاز مستقیم شود.

از این رو، ورزشکاران حرفه‌ای برای بهبود توانایی‌های خود در این حوزه، تمرینات خاصی را انجام می‌دهند. تنوع در شیوه‌های سرویس، دقت در نشانه‌گیری محل فرود توپ، تنظیم مناسب سرعت و چرخش، و انتخاب زاویه درست برای ضربه، همگی عواملی هستند که سرویس را به مهارتی پیچیده و تاثیرگذار در نتیجه بازی تبدیل کرده‌اند.

قوانین سرویس والیبال

در والیبال، سرویس شروع کننده هر رالی است و انجام درست آن اهمیت زیادی در به دست آوردن امتیاز دارد. این راهنما به تبیین واضح و دقیقی از قوانین سرویس می‌پردازد:

موقعیت و قرارگیری بازیکن سرویس‌زن: بازیکن باید در “منطقه سرویس” که در انتهای زمین و پشت “خط انتهایی (خط سرویس)” قرار دارد، قرار گیرد. در زمان ضربه به توپ، هیچ بخشی از بدن نباید به خط سرویس تماس پیدا کند یا از آن فراتر رود. در صورتی که این قانون رعایت نشود و پا روی خط قبل از ضربه قرار گیرد یا عبور کند، داور “خطا” اعلام نموده و امتیاز به تیم دیگر اختصاص می‌یابد.

انواع سرویس‌ها و محدودیت‌ها: بازیکنان می‌توانند از سرویس‌های مختلفی نظیر “سرویس ایستاده، سرویس روی‌توری و سرویس پرشی” بهره‌مند شوند. با این وجود، “هیچ‌یک از این شیوه‌ها نباید به تخطی از قوانین اساسی سرویس منجر شود.” اگر سرویس به‌طرز خیلی کوتاهی زده شود و در زمین خودی قرار گیرد، اشتباه تلقی می‌شود.

بازیکن نمی‌تواند در زمان ضربه زدن به توپ از خط عبور کند، **ولی بعد از برخورد پا با زمین پس از ضربه، ورود به زمین بلامانع است.

قوانین سرویس زدن والیبال

نوبت دهی و سرویس دهی: هر تیم موظف است “ترتیب چرخشی” را که در آغاز هر ست تعیین شده است، رعایت کند. در صورتی که “سرویس خارج از نوبت (مثلاً سرویس زدن نادرست توسط بازیکنی که نوبت او نیست)” اتفاق بیفتد، خطای چرخش انجام شده و امتیاز به تیم حریف تعلق می‌گیرد. پس از هر چرخش رسمی، بازیکن تازه در مکان سرویس قرار می‌گیرد.

۴. روش صحیح ضربه زدن به توپ: بازیکن باید توپ را به طور کامل و با بهره‌گیری از “دست یا هر بخش از بازو” ضربه کند. گرفتن، پرتاب یا نگه داشتن توپ به جای ضربه زدن، اشتباه به حساب می‌آید. پس از سوت داور، بازیکن حداکثر 8 ثانیه وقت دارد تا سرویس خود را بزند.

تأخیر در این زمان بیشتر، باعث از بین رفتن سرویس خواهد شد. بازیکن تنها یک شانس برای زدن سرویس دارد و برخلاف بعضی از ورزش‌ها، امکان تکرار (پرتاب دوم) فراهم نیست. اگر بازیکن در حین پرش یا پرتاب توپ دچار خطا شود و نتواند سرویس را بزند (حتی اگر توپ را لمس نکند)، این عمل به عنوان اشتباه تلقی می‌شود.

قانون سرویس در والیبال  

خطای سرویس والیبال 

• زدن توپ قبل از سوت داور
• تاخیر بیش از ۸ ثانیه در زدن سرویس پس از سوت داور
• تماس پا یا هر بخش بدن با خط سرویس در لحظه ضربه
• خروج توپ از زمین بدون تماس با بازیکنان حریف (out)
• سرویس زدن خارج از نوبت یا ترتیب
• گرفتن یا پرتاب کردن توپ به جای ضربه زدن

خطاهای رایج در سرویس والیبال

۱ تأخیر در سرویس

• بازیکن پس از سوت داور ۸ ثانیه زمان دارد تا توپ را سرو کند. اگر در این زمان توپ را بازی نکند، خطای تأخیر به حساب می‌آید.
• سرویس‌هایی که پیش از سوت داور انجام شوند نیز معتبر نیستند

2 پای گذاشتن روی خط سرویس یا ورود به زمین

زمانی که سرویس زده می‌شود، بازیکن نمی‌تواند پای خود را بر روی خط انتهایی یا داخل زمین بگذارد. این منطقه دارای مرز معینی برای ارائه خدمات است. چنانچه حتی قسمتی از کف پا بر روی خط باشد یا بازیکن به داخل زمین بپرد یا فرود آید، خطای سرویس به حساب می‌آید.

۳ سرویس خارج از محدوده مجاز

• توپ باید از ناحیه بین دو آنتن (میل قرمز و سفید در دو طرف تور) رد شود. اگر توپ از خارج این محدوده به زمین حریف برود یا به تور برخورد نکند و بیرون برود، اشتباه است.
• اگر توپ به موانع خارجی (سقف، دیوار، تور کناری) برخورد کند، این امر خطا محسوب می‌شود.

خطاهای سرویس در والیبال 

۴ خطای تماس ناقص با توپ

• اگر بازیکن در حین سرویس‌زدن توپ را پرتاب کند اما به آن ضربه نزند (Drop یا Miss Serve)، و توپ به زمین بیافتد، این موضوع خطا به شمار می‌آید.
• بازیکن نمی‌تواند توپ را دوبار به زمین بزند یا بگیرد و مجدد بزند؛ تماس باید یک مرحله‌ای و با ضربه انجام شود.

۵ خطای ترتیب چرخش

• اگر بازیکن اشتباهاً از جای نادرست سرویس بزند (یعنی چرخش تیم رعایت نشده باشد)، خطای چرخش محسوب می‌شود.
• در این حالت، امتیاز به تیم مقابل داده شده و سرویس از تیم حریف ادامه می‌یابد.

۶ سرویس توسط بازیکن غیرمجاز

• در چرخش گروهی، فقط بازیکن تعیین‌شده برای سرویس حق انجام آن را دارد. چنانچه بازیکن سرویس را نادرست اجرا کند، خطا تلقی می‌شود.
• داوران با ارزیابی فرم چرخش و ترکیب بازیکنان، این موضوع را تحت نظر خواهند داشت.

تعویض بازیکنان در والیبال  

تعویض بازیکن در والیبال، یک عامل بنیادی و راهبردی است که می‌تواند روند یک ست یا حتی تمامی مسابقه را تغییر دهد. در مقایسه با ورزش‌هایی مانند فوتبال که تعویض‌ها محدود و معمولاً به خاطر مسائل فیزیکی انجام می‌شوند، تعویض‌ها در والیبال بیشتر بر اساس رویکردهای تاکتیکی انجام می‌گیرند. این تعویض‌ها زمانی استفاده می‌شوند که تیم به تغییر جریان بازی، بهبود خط دفاع، افزایش قدرت تهاجمی یا حفظ تمرکز خود احتیاج دارد.

تعویض در والیبال 

مربیان می‌توانند با استفاده هوشمند از تعویض‌ها، نواقص موقت تیم را پوشش دهند یا از ضعف‌های حریف به نفع خود استفاده نمایند. همچنین، تعویض‌ها فرصتی مختصر برای استراحت بازیکنان کلیدی ایجاد می‌نمایند و به نگهداری انرژی و تمرکز آن‌ها در طول بازی یاری می‌رسانند.

علیرغم مزایای فراوان، قوانین سخت و محدودی بر تعداد و نحوه انجام تعویض‌ها در والیبال وجود دارد. عدم رعایت این قوانین ممکن است به جریمه و حتی از بین رفتن امتیاز منجر گردد. بنابراین، شناخت کامل این قوانین برای بازیکنان، مربیان و حتی تماشاگرانی که به دنبال فهم بهتر تاکتیک‌های والیبال هستند، بسیار مهم است.

قوانین تعویض والیبال 

۱ تعریف تعویض در والیبال

• تعویض در والیبال زمانی رخ می‌دهد که یک بازیکن از میدان خارج می‌شود و بازیکن دیگری به جای او وارد میدان می‌گردد. این روند باید با توافق داور و رعایت دقیق قوانین تعیین شده صورت گیرد

۲ شرایط تعویض

• تعویض فقط باید زمانی صورت گیرد که توپ از شرایط بازی خارج شده باشد (مثلاً بین امتیازها یا قبل از انجام سرویس).
• بازیکنی که به میدان می‌آید، باید دقیقاً جای بازیکنی را که زمین را ترک می‌کند، بپذیرد. این تغییر باید در همان نقطه ردیف (Position) صورت گیرد.
• بازیکن اصلی و جایگزینش در طول یک ست تنها می‌توانند یکدیگر را تعویض کنند و بازیکن جانشین نمی‌تواند به جای بازیکن دیگری وارد شود.

۳ تعداد مجاز تعویض‌ها

• هر تیم می‌تواند در طول یک ست، حداکثر ۶ تعویض انجام دهد.
• این عدد به معنای ورود ۶ بار بازیکنان جدید است، نه ۶ بازیکن مختلف.
• هر بازیکن تنها می‌تواند یک‌بار به زمین بیاید و یک‌بار نیز خارج شود، به این معنا که یک بازیکن را نمی‌توان چندین بار عوض کرد و به زمین بازگرداند، مگر آنکه دوباره به جای خود برگردد.

قانون تعویض در والیبال

۴ روش اعلام تعویض

• تعویض بازیکنان در مسابقات والیبال باید تنها با اجازه رسمی داور صورت گیرد. هرگونه تغییر در ترکیب تیم باید ابتدا توسط مربی به داور اعلام شود. مربی موظف است درخواست خود را به یکی از داوران (داور چهارم یا داور اول) انتقال دهد تا تعویض انجام پذیرد.
• در اکثر موارد، بازیکنانی که وارد زمین می‌شوند و بازیکنانی که از زمین خارج می‌شوند، باید در منطقه خاصی که معمولاً نزدیک به خط عرضی و مقابل میز داور قرار دارد، منتظر بمانند و تا زمانی که داور اجازه ندهد، هیچ تعویضی انجام نمی‌شود.
• در صورتی که تعویض بدون اطلاع و اجازه داور صورت گیرد، داور این حق را دارد که تعویض انجام شده را لغو کند و حتی در صورت لزوم تیم را جریمه نماید. این قوانین به منظور حفظ نظم و اجرای دقیق قوانین در جریان بازی وضع شده‌اند.

۵ تعویض اضطراری

• در صورتی که یک بازیکن به دلیل آسیب‌دیدگی نتواند به بازی ادامه دهد و تیم دیگر هیچ تعویض معمولی برای انجام نداشته باشد، تیم می‌تواند از گزینه تعویض اضطراری استفاده کند. این نوع تعویض تنها در شرایطی انجام می‌شود که بازیکن به دلیل مصدومیت قادر به ادامه بازی نباشد و شرایط ایجاب کند که یک بازیکن دیگر جایگزین او شود.
• در این وضعیت، تیم می‌تواند از هر بازیکن دیگری (حتی از بازیکنان خارج از ترکیب اصلی برای آن پست) برای ورود به زمین استفاده کند. با این حال، این اقدام تنها در صورتی مجاز است که داور و تیم پزشکی تأیید کنند که تعویض اضطراری ضروری است و مطابق با اصول بهداشتی و ایمنی بازیکنان انجام می‌شود. تأیید داور و تیم پزشکی برای جلوگیری از آسیب بیشتر و حفظ سلامت بازیکنان اهمیت ویژه‌ای دارد.

قوانین تعویض بازیکن والیبال 

۶ نقش لیبرو در تعویض‌ها

۷ خطاهای مربوط به تعویض

• ورود به زمین بدون اجازه داور
• انجام تعویض غیرقانونی (مثلاً تعویض در جای اشتباه)
• انجام بیش از ۶ تعویض در یک ست

خطای تعویض بازیکن در والیبال

۱ تعویض بیش از حد مجاز

۵ تعویض لیبرو با بازیکن غیرمجاز

دریافت‌کننده‌ها که معمولاً در خط دفاعی مستقر هستند، به مهارت‌های ویژه‌ای نیاز دارند تا بتوانند مسیر توپ را پیش‌بینی کنند، بدن خود را به خوبی انعطاف دهند و تمرکز ذهنی دقیقی داشته باشند. لیبرو به عنوان متخصص دفاع و دریافت، نقش حیاتی در این دو حوزه ایفا می‌کند.

در والیبال حرفه‌ای، هماهنگی مؤثر بین دفاع روی تور و دریافت در عقب زمین می‌تواند فشار زیادی بر تیم حریف وارد کند و مانع از اجرای حملات قدرتمند آن‌ها شود. بسیاری از امتیازات سرنوشت‌ساز از طریق دفاع‌های موفق یا دریافت‌های بی‌نقص به دست می‌آید که قادرند روند کلی مسابقه را به نفع یک تیم تغییر دهند.

قوانین دفاع والیبال

قوانین مربوط به دفاع Block

• دفاع باید در نزدیکی تور انجام شود؛ بازیکن نمی‌تواند در فاصله زیاد از تور، توپ را بلوک کند.
• بازیکن می‌تواند دست‌هایش را به فضای تیم حریف وارد کند، مشروط بر این‌که در هنگام ضربه حریف یا بعد از آن تماس ایجاد شود.
• دفاع موفق یعنی زمانی که بازیکن با دست یا بازوی خود مانع ورود توپ به زمین شود یا توپ را به زمین حریف بازگرداند.
• تماس توپ با دست مدافع در بلوک، یک تماس محسوب نمی‌شود. یعنی تیم بعد از آن هنوز ۳ ضربه مجاز برای ادامه بازی دارد.
• لمس تور هنگام دفاع اگر منجر به ایجاد مزیت ناعادلانه یا مزاحمت برای بازی حریف شود، خطا محسوب می‌شود.
• دفاع فقط توسط بازیکنان خط جلو مجاز است. بازیکنان خط عقب (و لیبرو) حق انجام دفاع یا حتی تلاش برای دفاع را ندارند.

قوانین دریافت والیبال

قوانین مربوط به دریافت Receive Dig Pass

• بازیکن در هنگام دریافت باید توپ را به سمت پاسور هدایت کند تا ادامه حمله ممکن شود.
• هنگام دریافت، بازیکن می‌تواند به زمین بیفتد، سر بخورد یا هر حرکت فنی برای حفظ توپ انجام دهد، مشروط به این‌که با قوانین تماس توپ تضادی نداشته باشد.
• دریافت باید با ضربه‌ای تمیز و بدون نگه‌داشتن توپ انجام شود. نگه‌داشتن یا پرتاب توپ خطاست.
• تماس توپ با هر قسمت از بدن مجاز است، به‌شرطی که ضربه طبیعی و سریع باشد.
• دریافت سرویس یا حمله می‌تواند با ساعد، کف دست، پشت دست یا حتی پا انجام شود.
• دریافت سرویس وظیفه‌ی اصلی بازیکنان عقب زمین، به‌ویژه لیبرو است. لیبرو حق حمله یا دفاع در تور ندارد، اما نقش بسیار مهمی در کنترل توپ پس از سرویس دارد.

خطای دفاع در والیبال

۱ تماس با تور هنگام دفاع

۳ پریدن برای دفاع در منطقه عقب زمین

1 توپ‌گیری دو ضرب Double Touch

۳ تماس اشتباه با پا یا بخش‌های غیرمجاز بدن

لیبرو در والیبال مدرن نقش خاص و تخصصی دارد که به منظور تقویت دفاع تیمی طراحی شده است. این بازیکنان معمولاً از نظر فیزیکی کوتاه‌قدترند، اما در چابکی و سرعت عمل بسیار برجسته‌اند و در مهارت‌های دریافت، توپ‌گیری و دفاع زمینی (دیگ) تبحر خاصی دارند.

لیبروها همواره در منطقه پشتی زمین بازی می‌کنند و از حضور در منطقه جلویی زمین یا انجام حرکات تهاجمی محروم هستند. برخلاف سایر بازیکنان، آن‌ها اجازه ندارند سرویس بزنند، دفاع روی تور (بلوک) انجام دهند یا از بالای تور حمله کنند. نقش اصلی لیبروها در بازی، تقویت دریافت سرویس‌ها و دفاع در برابر حملات حریف است.

نقش لیبرو در والیبال

قانون استفاده از لیبرو از اوایل دهه ۲۰۰۰ وارد قوانین بین‌المللی والیبال شد تا پویایی، تحرک و عمق تاکتیکی بازی‌ها افزایش یابد. وظیفه اصلی لیبرو، حفظ توپ در جریان بازی، کنترل و هدایت دریافت‌های سرویس و دفاع در برابر حملات تیم حریف است.

حضور یک لیبرو ماهر می‌تواند تأثیر بسزایی بر روند بازی داشته باشد. این بازیکن به تیم این امکان را می‌دهد که از بازیکنان بلندقدتری در خط حمله استفاده کند و در عین حال، یک متخصص دفاعی را در منطقه پشتی زمین در اختیار داشته باشد.

به عبارت دیگر، لیبرو به‌عنوان قلب تپنده خط دفاعی تیم عمل می‌کند و بسیاری از رالی‌های نفس‌گیر، بازگشت‌های تماشایی و حفظ جریان بازی، مدیون تلاش و مهارت‌های این بازیکنان است که در شرایط مختلف، توپ‌ها را با دقت و سرعت بالایی دریافت و دفاع می‌کنند.

قوانین لیبرو در والیبال

۱ نقش تاکتیکی لیبرو

مربیان اغلب از لیبرو برای تقویت دریافت‌های سرویس و دفاع در برابر حملات سریع استفاده می‌کنند. این بازیکن در بازی‌های طولانی و رالی‌های زیاد بسیار فعال است و با حرکات سریع و تصمیم‌گیری آنی، فرصت ادامه بازی را برای تیم فراهم می‌آورد.

لیبروها در تیم‌های ملی اغلب جزو ستارگان شناخته‌شده هستند و عملکرد آن‌ها نقش مهمی در موفقیت تیم ایفا می‌کند. مهارت‌های دفاعی و دریافت بی‌نقص آن‌ها می‌تواند تفاوت‌های بزرگی در نتایج بازی‌ها ایجاد کند و تیم را در موقعیت‌های دشوار نجات دهد.

2 ویژگی‌های ظاهری لیبرو

۳ موقعیت و عملکرد لیبرو

لیبرو تنها در خط عقب زمین می‌تواند بازی کند و مجاز به حضور در خط جلو نیست. این بازیکن نمی‌تواند سرویس بزند، دفاع در تور انجام دهد یا حمله از بالای تور داشته باشد. اگر لیبرو هنگام ضربه زدن به توپ، هر بخشی از بدنش از بالای نوار بالایی تور عبور کند (خصوصاً در حمله)، این عمل خطا محسوب می‌شود.

همچنین، لیبرو نمی‌تواند از منطقه جلوی زمین پاس بالا (بالا دست) بدهد، به‌طوری که هم‌تیمی‌اش بلافاصله از بالای تور به توپ ضربه بزند. تنها در صورتی که پاس با ساعد یا پشت انجام شود، این حرکت مجاز است.

۴ لیبروی دوم در مسابقات حرفه‌ای

۵ محدودیت‌های لیبرو

۱ ورود یا خروج از زمین از ناحیه غیرمجاز

۶ تغییر نامنظم یا بیش از حد تعویض‌ها

۵ پریدن یا دفاع روی تور

در والیبال، رعایت دقیق قوانین مربوط به تماس با تور و عبور از خط میانی زمین، نقشی حیاتی در جریان مسابقه و تعیین نتیجه نهایی دارد. این قوانین جزو مهم‌ترین مباحث فنی ورزش والیبال به‌شمار می‌روند و هر نوع اشتباه در آن‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر روند بازی بگذارد.

بازیکنان حرفه‌ای با تمرین مستمر و کسب تجربه، سعی می‌کنند تا از بروز این‌گونه خطاها جلوگیری کنند و در رقابت‌های حساس، عملکردی بی‌نقص از خود به نمایش بگذارند. هر حرکت دقیق و هوشمندانه در رعایت این قوانین می‌تواند بر نتیجه نهایی تأثیرگذار باشد.

مربیان نیز با آموزش دقیق این قوانین و تمرین‌های ویژه، بازیکنان را برای مقابله با فشارهای مسابقه و جلوگیری از اشتباهات پرهزینه آماده می‌سازند. در نهایت، احترام به این قوانین است که ضامن برگزاری یک مسابقه والیبال منظم، هیجان‌انگیز و منصفانه خواهد بود. این نظم، نه‌تنها برای بازیکنان بلکه برای تماشاگران و داوران نیز ارزشمند است.

قانون های والیبال 

یکی از جنبه‌های حیاتی قوانین والیبال، نحوه برخورد بازیکنان با تور است. تور به‌عنوان یک حائل فیزیکی بین دو تیم عمل می‌کند و هرگونه تماس با آن، به‌ویژه در زمان دفاع روی تور (بلاک) یا ضربه زدن (حمله)، می‌تواند خطا محسوب شود.

بر اساس قوانین، بازیکنان مجاز نیستند در هنگام پرش برای دفاع یا حمله، با بدن یا دست‌های خود به تور برخورد کنند یا آن را جابجا نمایند. این عمل نه‌تنها مزاحمت برای تیم مقابل به‌شمار می‌آید، بلکه می‌تواند روند بازی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. تماس با تور در چنین شرایطی ممکن است باعث تغییر مسیر توپ یا ایجاد اختلال در حرکت حریف شود، که می‌تواند به تیم مقابل امتیاز بدهد.

علاوه بر این، اگر در حین ضربه زدن به توپ، بازیکنی با تور تماس پیدا کند، داوران این حرکت را خطا اعلام کرده و امتیاز به تیم حریف تعلق می‌گیرد. بنابراین، حفظ فاصله مناسب از تور و کنترل دقیق حرکات در هنگام پرش و حمله، مهارتی ضروری برای هر بازیکن والیبال است تا از خطاهای احتمالی جلوگیری کرده و در عین حال، عملکرد تیم را در بهترین وضعیت ممکن نگه دارند.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

مصدومیت جدی بازیکنان والیبال در لیگ ملت های والیبال ۲۰۲۵اخبار بازیکناندستمزد بازیکنان جام جهانی